Analiza antropologiczno-pastoralna fenomenu pielgrzymowania do Santiago de Compostela w latach 1982 - 2022

Praca doktorska autorstwa ks. Łukasza Skarżyńskiego, obroniona na WT UMK dnia 26 kwietnia 2023 r.

Streszczenie

Celem dysertacji jest także zebranie i systematyczne opracowanie inicjatyw duszpasterskich z lat 1982-2022 obecnych na europejskich Drogach św. Jakuba (Camino de Santiago), form kultu św. Jakuba Starszego Apostoła i podjęcie pytań o kierunki rozwoju duszpasterstwa pielgrzymów tej drogi pątniczej do Santiago de Compostela w Polsce.

Rozprawa rozpoczyna się od próby wskazania na charakterystyczne cechy aktualnej teologii pielgrzymowania w kontekście Camino de Santiago, które opierają się na rozumieniu tego kim jest pielgrzym. W obliczu zanegowania przez postmodernistyczną teologię sensu pielgrzymowania, zostaje przedstawiona odnowiona wizja antropologii pielgrzymiej, przedstawiająca człowieka jako homo peregrinuus - bytu, który się staje swoimi decyzjami i realizuje się poprzez relacje do innych, a także w ramach wspólnoty. Autor analizuje różne koncepcje pielgrzymowania funkcjonujące współcześnie, zwracając uwagę na znamienne zmiany na przestrzeni dziejów.

Z kolei w drugim rozdziale autor analizuje sens pielgrzymowania z perspektywy teologicznej, co staje się jednocześnie odpowiedzią na pytanie: dlaczego warto podjąć pielgrzymowanie i innych do tego zachęcać? Odpowiedź na tak postawione pytanie jest jedną z najistotniejszych z duszpasterskiego punktu widzenia. W trzecim rozdziale autor podejmuje próbę ukazania z perspektywy historycznej tego, co działo się na drogach jakubowych w Europie od 1982 roku, a więc od wizyty św. Jana Pawła II w Santiago de Compostela, aż do ostatniego Roku Świętego w 2021/2022. W obliczu renesansu Camino działania pastoralne nie zawsze były przemyślanym działaniem, skoordynowanym z innymi podmiotami duszpasterskimi, ale doraźną aktywnością wypływającą z troski o bliźniego. Rys historyczny i odkrycie modus operandi jakie podejmowały Kościoły w Hiszpanii, Francji czy Włoszech, odsłania przebytą drogą „duszpasterską” przez Kościół od początku lat 80-tych XX wieku.

Wreszcie czwarty rozdział staje się okazją do odniesienia zebranych informacji do sytuacji duszpasterskiej pielgrzymów jakubowych w Polsce, gdzie systematycznie powiększa się sieć dróg jakubowych oraz pojawiają się kolejne inicjatywy pastoralne stawiające sobie za cel troskę o tożsamość chrześcijańską Camino de Santiago w obliczu postmodernistycznego rozmycia. Ten rozdział stanowi próbę opisania zadań, jakie przypisać można poszczególnym podmiotom na Camino.

Przeanalizowanie inicjatyw duszpasterskich rozwijanych na Camino de Santiago w wielu krajach europejskich, a także umieszczenie ich w szerszym kontekście historycznym, kulturowym oraz filozoficznym, pozwala dostrzec pewne prawidłowości, które prowadzą do pierwszych prób opisu zjawiska i stworzenia modelu duszpasterskiego. Obserwujemy potencjał duszpasterski, jaki pozostaje w dużej mierze niewykorzystany w działalności pastoralnej, a z opisów i świadectw pielgrzymów wynika, że obecność Kościoła na drodze Jakubowej wymaga wzmocnienia, zarówno w formie rozwijania duchowości pielgrzyma, jak również lepszego zrozumienia samego zjawiska pielgrzymowania.