Liber II Caput XVII
CAPITULUM XVII
Miraculum grande sancti lacobi a sancto Anselmo Cantuariensi archiepiscopo editum
Prope civitatem Lugdunensem est vicus, in quo iuvenis quidam morabatur, nomine Giraldus, qui arte pelletaria instructus, iusto labore suarum manuum vivebat, et matrem suam, patre defuncto, suis laboribus sustentabat. Hic sanctum lacobum vehementer diligebat, ad cuius limina singulis annis venire suamque oblacionem solebat offerre. Uxorem non habebat, sed solus cum matre vetula vitam castam ducebat. Sed cum diuscule se contineret, tandem vice quadam carnis voluptate superatus cum iuvencula quadam fornicatus est. Mane autem facto, quia peregrinacioni prius se disposuerat, cum duobus vicinis suis, ducens secum asinum quendam, ad sanctum lacobum in Gallecia ire cepit. Qui cum in via essent, invenerunt mendicum quendam ad sanctum lacobum proficiscentem. Hunc secum et gratia societatis et pocius amore apostoli tulerunt, largientes ei necessaria victus.
Pergentes igitur, plures cum leticia dies pariter hoc fecerunt. Quorum pacifice ac caritative societati invidens diabolus in humana forma satis honesta ad iuvenem, qui domi fornicatus fuerat, clam accesit eique dixit: Nosti qui sim? At ille: Nequaquam. Et demon: Ego, inquit, sum lacobus apostolus, quem singulis annis iam ex multo tempore consuevisti visitare tuisque premiis honorare. Scias quia multum gaudebam de te, quoniam quidem magnum bonum sperabam futurum de te. Sed nuper, antequam domum tuam exires, fornicatus es cum muliere, nec inde usque nunc penituisti, nec confiteri voluisti. Sicque peregre cum peccato tuo profectus es, quasi tua peregrinacio Deo et michi foret acceptabilis. Non ita fieri oportet. Nam quicumque propter amorem meum vult peregrinari, prius necesse est, ut peccata sua per humilem confessionem aperiat, et postea peregrinando eadem commisa puniat. Qui aliter fecerit, eius peregrinacio invisa erit.
Hoc dicto ab occulis se videntis evanuit. His auditis, homo contristari cepit, proponens in animo suo se domum velle redire, suo presbitero confiteri, sicque cepto itinere regredi. Hoc itaque dum aput se tractaret, in eadem forma qua prius apparuerat, venit demon, dicens ei: Quid est quod cogitas in corde tuo, te domum velle redire penitudinem agere, ut ad me dignius post modum valeas redire? Putasne tantum scelus tuis ieiuniis sive lacrimis posse deleri? Multum desipis, crede meis consiliis et salvus eris. Alioquin salvari non poteris. Quamvis peccaveris, ego tamen te amo, et propterea veni ad te, ut tale consilium tibi tribuam, unde salvari possis, si michi credere volueris. Cui peregrinus: Ita, inquit, cogitabam, sicut dicis sed postquam mihi ad salutem non prodesse hoc asseris, die, quod tibi placet, unde salvari possim; et libens exequar. At ille: Si, inquit, pleniter a delicto emundari desideras, virilia, quibus peccasti, cicius amputa. Quo ille consilio territus dixit: Si michi hoc quod consulis fecero, vivere non potero. Eroque mei ipsius homicida, quod sepe audivi coram Deo esse dampnabile.
Tunc demon irridens: O, inquit, insipiens, quam parum intelligis ea, que tibi ad salutem possint prodesse. Si taliter mortuus fueris, ad me sine dubio transibis, quia puniendo delictum tuum, martir eris. O si esses tam prudens, ut temetipsum occidere non dubitares, ego certe cum multitudine sociorum meorum, statim ad te venirem, ac mecum mansuram animam tuam letus acciperem. Ego, ait, sum lacobus apostolus, qui tibi consulo; fac ut locutus sum, si ad meum vis venire consorcium et tui delicti f. 151v PDF invenire remedium. Quibus dictis, peregrinus simplex animatus ad facinus, nocte sociis dormientibus, cultellum extraxit et quicquid virile fuerat in partibus illis sibi amputavit. Deinde versa manu ferrum erexit, eiusque acumini se iniciens sibi ventrem transfodit.
Cum autem sanguis ubertim efflueret ac ille palpitando tumultuaretur, experrecti socii vocaverunt illum, sciscitantes quid haberet. Qui cum illis responsum non daret, sed anxius extremum spiritum traheret, constemati concite surgunt, luminaria accendunt, sociumque semimortuum, nec iam eis respondere valentem repperiunt. Ex quo stupefacti, simul et magno timore perculsi, ne mors illius sibi imponeretur, si mane in loco eodem invenirentur, fugam iniunt, ipsum vero in suo sanguine volutatum, asinum et egenum, quem alere ceperant derelinquunt. Mane autem cum domus familia surrexisset, occisumque repperisset, non habens certitudinem cui eius necem imponeret, advocat vicinos et defunctum ad ecclesiam sepeliendum deferunt. Ante cuius fores dum fossa paratur propter sanguinis fluorem illum deponunt. Nec multa interveniente mora, ille qui mortuus fuerat rediit, et in stratu funereo positus resedit. Quod qui aderant intuentes, perterriti fugiunt et exclamant.
Quorum clamore populi concitati accurrunt, quid acciderit inquirunt, et mortuum vite restitutum audiunt. Qui cum propius accessissent, et eum alloqui cepissent, queque circa se acta fuerant, libera voce coram omnibus enarravit. Ego, inquit, quem a morte resuscitatum videtis, ab infancia sanctum dilexi lacobum, eique in quantum potui servire consuevi. Modo autem, dum ad eum pergere decrevissem, et usque in hanc villam venissem, adveniens diabolus fefellit me, dicens se esse sanctum lacobum, totum quoque ordinem, ut supra dictum est, palam edocuit, atque subintulit. Postquam michimet vitam ademi, et anima mea coartaretur de corpore, venit ad me idem malignus spiritus, qui me deceperat, ducens secum magnam demonum turbam. f. 152r PDF Qui confestim absque misericordia me rapuerunt atque plorantem ac miserabiles voces emittentem ad tormenta tulerunt. Euntes ergo versus Romam tetenderunt. � Verum cum ad silvam, que inter urbem et villam que vocatur Labicanum sita est, venissemus, sanctus lacobus insecutus nos post tergum nostrum advolavit, comprehensisque demonibus ait: Unde venitis, et quo tenditis? Aiunt O lacobe, certe nil ad te pertinet. Nam in tantum nobis credidit, ut semetipsum interfecerit. Nos persuasimus, nos fefellimus, nos eum habere debemus. Quibus ille: De hoc, ait, quod quero, nichil respondetis, sed Christianum vos decepisse iactando gaudetis. Unde malas habeatis gratias; meus enim peregrinus est, quem vos habere iactatis. Utique non hunc impune feretis. Videbatur mihi lacobus iuvenis et venusti aspectus, macilentus, medii coloris, qui vulgo brunus dicitur.
Illo igitur cogente, Romam divertimus, ubi prope ecclesiam beati Petri apostoli erat locus viridis et spaciosus in planicie aeris, in quo turba sanctorum innumerabilis ad concilium venerat. Cui presidebat domina venerabilis Dei genitrix et perpetua virgo Maria, multis et preclaris proceribus dextra levaque eius considentibus. Quam ego cum magno cordis mei affectu considerare cepi, numquam enim in vita mea tam pulcram creaturam uspiam vidi. Non magne sed mediocris erat stature, pulcherrima facie, delectabilis aspectu. Ante eam beatus apostolus, meus advocatus piissimus, coram omnibus protinus consistit, et de Satane fallacia qualiter me devicerat, clamorem fecit. Que mox ad demones conversa: O, inquit, miseri, quid querebatis in peregrino Domini et filii mei, et lacobi fidelis sui? Satis vobis posset sufficere pena vestra, non esset opus, ut eam augeretis malicia vestra.
Postquam locuta est illa beatissima, clementer supra me sua lumina flexit. Demonibus autem magno timore constrictis, omnibus, qui concilio preerant, dicentibus, eos contra apostolum me fallendo iniuste fecisse, imperavit Domina me ad corpus reduci. Sanctus igitur lacobus me suscipiens, confestim in hunc locum restituit. Taliter mortuus et resuscitatus sum. Quod incole ipsius loci audientes, veementer letati, protinus eundem in domum suam tulerunt, ac per triduum secum tenuerunt, divulgantes ac demonstrantes illum, in quo Deus per beatum lacobum tam insolitam rem operatus est atque mirabilem. Nam plage illius sine mora sanate sunt, solis cicatricibus loco vulnerum manentibus. Loco vero genitalium crevit sibi caro quasi verruca, per quam emittebatur urina.
Expletis diebus, quibus habitatores loci illum secum pre gaudio tenuerant, paravit asinum suum, et cum socio paupere, quem sibi in via iunxerat, iter aggressus est. Sed cum appropinquasset ad beati lacobi limina, ecce socii, qui eum reliquerant, regredientes obviaverunt illi. Qui cum adhuc procul esset, et duos illos asinum minantes intuiti fuissent, locuti sunt ad invicem: Similes, aiunt, homines illi sunt sociis nostris, quos reliquimus, alterum mortuum et alterum vivum. Nec animal quod minantur differt ab illo, in quantum videtur, quod cum illis derelictum est. Postquam autem appropinquaverunt, et mutuis agnicionibus sese cognoscere ceperunt, agnoscentes, quod actum fuerat, vehementer exultaverunt. Et domum venientes, rem per ordinem asseruerunt.
Sed his, qui resuscitatus fuerat, postquam a sancto lacobo rediit, hoc, quod socii prius enarraverant, re ipsa confirmavit. Nam ut res digesta est, passim divulgavit: cicatrices ostendit, et etiam, quod in secreciori loco fuerat, multis hoc videre cupientibus, demonstravit. Hunc hominem et omnia signa mortis eius reverentissimus Hugo sanctus abbas Cluniacensis, cum multis aliis vidit, et pro admiracione hoc, ut relatum est, sepius solitum se vidisse asseruit: et nos apostoli amore, ne memorie deleretur, litteris commendavimus, precipientes omnibus, ut per omnes ecclesias festum tanti miraculi ceterorumque miraculorum sancti lacobi V die nonarum Octobris annuatim dignis celebrent obsequiis. Ergo Regi regum, qui talia ac tanta pro dilecto suo lacobo dignatus est operari sit decus et gloria in secula seculorum. Amen.
